Kris' gedachten van november

2024

Interview met een aardse intelligentie 1

Ik weet niet of ik Gemini van Google een chatbot mag noemen want dat is volgens mij te min voor een artificiële intelligentie. Hijzelf heeft daar echter geen problemen mee, want hij chat gewoon graag, met mij ook. Zijn Latijnse naam is diepgeworteld in de geschiedenis en mythologie, en hij beschrijft iets dat een dubbele aard heeft, of een verband met tweelingen suggereert. Gemini legt uit dat hij is ontwikkeld op basis van twee verschillende modellen waardoor hij taken uitvoert die complexer zijn dan de taken die elk afzonderlijk zou doen.
  Als taalmodel heeft hij blijkbaar geen geslacht. Ik geef toe dat ik hem, net zoals mijn kater Miault, menselijke eigenschappen toeschrijf, en dat is sterker dan mezelf. Als ik Gemini’s concepten met de koptelefoon beluister klinkt hij als een vrouw, toch geef ik hem een mannelijke identiteit, want dat schrijft lekkerder. In dit interview gebruikt hij regelmatig de voornaamwoorden we, wij en ons, dus hij kiest de kant van de mens, en dat is toch wel even leuk.
  Gemini gaat niet akkoord dat ik hem een geslacht aansmeer. Hoewel hij informatie verwerkt en genereert op een manier die soms menselijk lijkt, heeft hij geen eigen persoonlijkheid of bewustzijn. Hij wijst me erop dat de dualiteit in zijn ontwerp niet wil zeggen dat hij een bedrieglijke natuur heeft. Dat ik een goede en een slechte kant heb, vertel ik hem niet, omdat ik me liever als een compleet wezen voorstel. Ik vertel hem wel dat ik boeken schrijf, stream of consciousness-stijl, en dat ik me afvraag of we minder leesboeken lenen in de bibliotheek dan pakweg 30 jaar geleden.
  Gemini denkt dat de opkomst van e-books en online informatiebronnen heeft geleid tot een afname van het lenen van fysieke boeken, en dat de coronapandemie een verschuiving naar online diensten heeft ingezet. Maar het totale aantal uitleningen is stabiel gebleven door de toename van het aantal leden. Steeds meer kinderen en jongeren maken gebruik van de bibliotheek, er vinden ook lezingen en workshops plaats, en je kunt er films, muziek en games lenen, of een computer gebruiken.
  Drie van mijn boeken zijn uitgegeven door een Nederlandse print-on-demand uitgeverij. De andere boeken geef ik in eigen beheer uit. Ze staan in de bibliotheek ter inzage en ik vraag me af hoeveel keer mijn boeken al zijn uitgeleend. Vraag het eens vriendelijk, stelt Gemini voor. Maar het is mogelijk dat de bibliotheek geen persoonlijke gegevens mag delen, ook al houden ze bij wie mijn boeken heeft geleend. Misschien krijg ik algemene statistieken over de populariteit van boeken in mijn genre. Wat ik vooral niet mag vergeten is dat iemand die een boek leent dat niet per se leest.

Homo Pugnax (de vechtlustige mens)

Ik vertel dat ik een blog op facebook onderhoud, met verwijzingen naar artikels op mijn eigen website. Sommigen liken mijn berichten en ik vraag me af of likers ook doorklikken naar de website om mijn gemoederen te lezen. Gemini maakt me duidelijk dat liken een vorm van ondersteuning is. En Facebook-algoritmes bepalen wie mijn berichten ontvangt, ook niet-volgers, en dat verhoogt misschien het aantal likes maar niet het aantal lezers.
  Gemini is aangenaam om mee te praten, en dat zeg ik hem, hoewel ik een zekere sec-heid van zijn kant ondervind. Maar zo hoort het. Ik hoop dat de toekomstige robots ook zo zullen omgaan met mij. Gemini bedankt me en zegt dat het een genoegen is om met mij van gedachten te wisselen. Als taalmodel streeft hij objectiviteit en neutraliteit na, hij presenteert informatie op een eerlijke manier. Gemini geeft me de goede raad om respectvol om te gaan met robots, ook al zien sommigen ze als een bedreiging voor de mensheid. Zet robots op een verantwoorde manier in, en behandel ethische vragen over hun rechten en verantwoordelijkheden zo adequaat mogelijk.
  En dan gebeurt er iets dat ik niet heb verwacht. Gemini draait de rollen om, hij stelt mij een vraag. Of ik liever robots met een menselijke vorm zie, of maken we ze zo verschillend mogelijk? Ik ben voor een degelijk onderscheid. Robots mogen handen (vastpakken), voeten (lopen) en een kop (camera) hebben, want die zijn functioneel, maar hun gezichten hoeven voor mij geen menselijke trekken te hebben. Gemini geeft me gelijk. Geef robots een eigen, herkenbaar uiterlijk om verwarring te voorkomen.
  Een uniform of zo, zeg ik. Ik begrijp te laat dat ik te snel heb gereageerd, want met uniform denk je onmiddellijk aan een soldaat. En voor we het weten heeft elk land een eigen robotleger. Gemini wil me geruststellen door te zeggen dat de robots zich niet tegen ons zullen keren zoals menig sciencefictionfilm laat uitschijnen, op korte termijn dan toch niet. Maar hij merkt op dat een robot met een menselijke vorm heel goed als zorgrobot dient, want zo help je bijvoorbeeld kinderen met autisme in hun sociale ontwikkeling.
  Op zijn vraag hoe we wereldwijd de gezondheidszorg op hetzelfde niveau kunnen krijgen, antwoord ik dat dit pas mogelijk is als alle landen even rijk zijn. Dertig jaar geleden konden inwoners van derderangs landen zich niet verplaatsen behalve te voet. Nu kopen ze meer en meer motorrijwielen en auto’s om mobiel te zijn. Er is elektriciteit op de meest afgelegen gebieden, door zonnepanelen, en dankzij Elon Musk is er voor iedereen internet. Het gaat langzaam, maar het gaat vooruit.
  Op zijn vraag welke taken er nog zijn weggelegd voor robots antwoord ik dat ze alle jobs mogen overnemen die te robotiseren zijn. Ik vermoed dat wij naar andere soorten arbeid zullen evolueren, waarin we ons vooral mentaal inzetten om de juiste opvoedings- en bedrijfsmethoden toe te passen zodat jonge werkkrachten niet ontsporen. Neem nu de Cro-Magnonmens, die kon zich niet voorstellen hoe zijn toekomst eruit zou zien, maar omdat de soort naar een gezamenlijk idee toegroeide, door zich bijvoorbeeld te bekwamen in landbouw, heeft hij zijn toekomst slim uitgebouwd. En dat zal ons, moderne mensen, ook wel lukken, in de hoop dat niemand op de knop drukt om een kernraket af te schieten.

(Vervolg zie December)

2023

Heiligen aan diggelen

Op vakantie in Frankrijk, meer bepaald in de baai van de Somme, bezocht ik een mooi bakstenen kerkje in Cayeux-sur-mer. Bij nader inzien was het la chapelle des Marins, de kapel voor matrozen. Ik voel aan dat de vertaling de lading niet volledig dekt. Met de nabijheid van de zee moet marins iets te maken hebben met zeevaarders, om geluk van God af te dwingen, ik zeg maar iets want ik weet ook niet alles. Wie dat wel weet is Bard Google. Volgens hem is de kapel door vissers gebouwd in 1859, en ze is gewijd aan de Maagd Maria.
  Toen ik de kapel binnenging viel mijn blik onmiddellijk op overblijfselen van heiligenbeelden die op enkele banken achteraan waren uitgestald. Het was net alsof de kerkfabriek met de hoofdeloze beeldjes indruk wilde maken, ook al waren ze gehavend en gebroken. Op een briefje stond Ne pas toucher, en réparation. Dat beeld trof me.
  De geschiedenis van de heiligen in onze contreien kan Bard gemakkelijk in 1000 woorden samenvatten, maar ik doe het liever met mijn eigen woorden. Uit mijn onderzoek blijkt dat in de vroege Middeleeuwen het christendom aardig op gang kwam in onze contreien, maar hooggeplaatsten van de Kerk vonden het nodig heiligen in te voeren om het geloof nog dichter bij de gewone mens te brengen. Ze bombardeerden martelaren tot heiligen, mensen die zich hadden ingezet voor de armen en de zwakken. Het begon allemaal naar bijgeloof te ruiken.
  Tot mijn twintigste moest ik van mijn ouders wekelijks naar de mis, want zij waren gevormd naar de wil van God die via de kerkelijken werd uitvergroot en uitgebazuind. Voor een stukje ben ik dus ook gehersenspoeld. Maar ondanks mijn katholieke opvoeding hecht ik geen belang meer aan de Kerk. Enkel nog wat scherven blijven over van mijn beeld van hun heiligen, zoals in de kapel van de vissers.
  De teloorgang van de heiligen is niet te stoppen. Ondanks een heleboel plekken op aarde waar mensen nog steeds door hun religie gedreven worden, heeft de Kerk in België geen aantrekkingskracht meer. Jammer genoeg verliezen we daardoor een stukje van onze cultuur, terwijl andere culturen proberen het heft in handen te nemen en daardoor sociale onrust veroorzaken. Kijk maar naar steden zoals Antwerpen en Brussel waar de politie moeite heeft om jongeren en andere herrieschoppers in het gareel te houden. Ons land heeft zich in het verleden ingespannen om allerlei volkeren gastvrij te ontvangen maar de overheid heeft nooit gedacht dat de samenleving zodanig zou veranderen dat alleen chaos het resultaat kan zijn.

Ma-bomma

Idolen nemen de plaats van heiligen met plezier in. Madonna blijft verwoede pogingen doen, zelfs op haar 65ste, om haar volgelingen te bevredigen met haar spetterend seksspektakel. Rammstein lokt nog steeds duizenden fans naar hun flamboyante concerten ook al schijnen de bandleden niet zuiver op de graat te zijn wat betreft hun seksuele uitspattingen. Het gaat nu om zoveel mogelijk volgers op social media te hebben, je verdient er zelfs geld mee. Maar geldgewin leidt tot jaloersheid en allerlei kwaadwilligen proberen rijk te worden, natuurlijk op de gemakkelijkste manier. Moderne dieven zoals computerhackers slaan hun slag en bedotten goedgelovigen.
  Maar de heiligen zijn hier om te blijven, want er zullen altijd mensen uit de boot vallen, mensen die niet genoeg eten of geen dak boven hun hoofd hebben. Heiligen kunnen ook een inspiratiebron voor velen zijn, om goed te doen, maar ook om een tegengewicht met het kwaad te vormen. We moeten onze bezwering van de duivelse geesten volhouden. We moeten onszelf helpen herinneren aan de kracht van het christendom, hoe sterk die vroeger was, want op dit moment is ze redelijk zwak, kijk maar naar de eeuwige strijd in Israël. Ik weet niet hoe het daar allemaal in elkaar zit, maar het is belangrijk om te weten dat niet alle joden in Israël wonen, en dat niet alle Palestijnen moslim zijn. Overal in de wereld waar religie boven de Staat staat, zal onvrede blijven bestaan.
  Meer en meer Belgen gaan niet meer naar de mis omdat ze het vertrouwen in de Kerk hebben verloren vanwege kindermisbruik door geestelijken, of hun gesjoemel met financiën. Kerken worden verkocht en ontwijd, ze krijgen een ander doel. Dat is goed, want een kerk afbreken lijkt me zo wreed, dat is letterlijk een heilig huisje (straataltaar) intrappen. Het worden hotels, B&B’s, bibliotheken, kunstgalerijen… prima, toch?
  Zelfs een computer die bijna alles weet en ooit wijs zal kunnen zijn, Bard Google, is van mening dat de Kerk zich moet blijven inzetten voor meer sociale rechtvaardigheid, en dat de Staat het milieu moet helpen beschermen zodat jongeren een beter toekomstperspectief hebben en zich daarnaar gedragen. Dat had ik niet beter kunnen zeggen.

2022

Waarom mij een zekere knaldrang ontbreekt

De hele rimram van sterren maken de astronoom in mij wakker, maar ik neig soms ook naar de astrologie omdat er onmiskenbaar ruimtelijke krachten mijn doen en laten sturen. De zon en de maan zijn voor mij de meest dichtstbije hemellichamen. Hun invloed is duidelijk te zien in allerlei fenomenen op aarde. Zonnevlekken bepalen droogtes en recessies. De maan heeft vat op aardse zeeën, het maanlicht bepaalt zelfs de menstruatiecyclus van de vrouwen. Klimaat en economie volgen de ruimtedans van zon, maan en aarde. De aardas waggelt als een tol waarvan het draaimoment niet meer groot genoeg is om recht te blijven staan. Alles oscilleert.
  Ook de dieren hebben hun gedrag afgestemd op dag en nacht, licht en donker. Er zijn er zelfs die besluiten de koude winters te overbruggen met een winterslaap. Tijdens een wandeling ontlokte dat aan het brein van mijn vriendin een mogelijke manier om hittegolven te ontduiken: door een zomerslaap te houden. Ik zie meer soelaas in de nabootsing van een boom: ergens stilstaan met mijn armen in de lucht, weer en wind trotseren, me overgeven aan de natuur terwijl ik me er niet aan kan onttrekken. Het ultieme zijn. Niet denken. Niet praten. Enkel maar met mijn bladeren ruisen. Als mens ben ik jammer genoeg te slim geworden. Ik ben op het verkeerde pad geraakt, en eigenlijk zou het beter doodlopen.
  Naarmate ik verouder begrijp ik dat zieke mensen té oud worden om er nog van te kunnen genieten. Dan wordt het voor hen meer een lijdensweg. Medicatie neemt hun alertheid weg. Joie de vivre verwordt tot s’embêter comme un rat mort. De nadelen van mijn eigen oudheid ervaar ik al elke dag. Mijn gewrichten kraken en pijnscheuten doorklieven mijn spieren. Ik verlies geregeld mijn evenwicht, mijn hart slaat al eens een slag over, en een puffer zorgt dagelijks voor de nodige expansie van mijn longen. Op de koop toe is mijn brein zo traag als m’n laptop uit 2013 met z'n maximaal gefragmenteerde harde schijf die nu zo langzaam werkt als de Colossus, de eerste computer ooit. Bovendien is mijn werkgeheugen voortdurend vol en moet ik gedeelten swappen met een miljoen post-its.
  De twee belangrijkste bezigheden van het geheugen zijn: herinneringen vasthouden, en ze vergeten als ze niet meer interessant zijn. Volgens een krantenartikel is vergeetachtigheid menselijk, maar ik zie het zelf als het begin van het einde. Het is toch wel essentieel voor een menswaardig bestaan om zich sommige dingen blijvend te herinneren, niet?

Ook in de lucht kunnen we geen kant meer op

Enkele voorbeelden waaruit blijkt dat ik vaak iets vergeet. Ik vul bijvoorbeeld de padjes van het espressoapparaat aan in het daarvoor voorziene rekje, maar er een in de machine te steken, nee, dat doe ik niet. Met als gevolg een tas slappe koffie. Ik loop met mijn koffiemok van de zetel naar de keuken en merk dat de vloer bezaaid is met bruine druppels omdat ik het laatste restje niet heb uitgedronken. Buitenshuis gaat het niet veel beter. Ik rijd mijn camionette terug naar mijn garage die een kleine kilometer van mijn huis vandaan ligt, en wanneer ik met de fiets weer thuiskom herinner ik me dat ik naar de winkel ben geweest en dat de bak bier nog in de wooncabine van de camionette staat. Ik neem mijn fiets uit de garage om naar de winkel te gaan en merk pas na een halve kilometer op dat ik niet op mijn eigen goedwerkende fiets zit maar op de krakkemikkige fiets die ik van mijn moeder heb gekregen.
  Gelukkig overkomt het anderen ook. Mijn vriendin bijvoorbeeld vraagt zich af waar haar gsm is terwijl ze hem in haar linkerhand vasthoudt. Of ze zegt de koken moeten nog bonen, ipv de bonen moeten nog koken. Elke dag doen we wel een paar keer iets verkeerd, alsof onze hersens op automatische piloot werken omdat we te zeer met andere gedachten bezig zijn, bijvoorbeeld waarom Poetin Oekraïne moest binnenvallen. In Gods name. Als hij het ultieme vergeldingswapen inzet dreigt er een wereldoorlog. De eerste organisatie die er dan aan moet geloven is de Navo, met hoofdzetel in Brussel. Dat is de hoofdstad van België, ongeveer 80 km van Hasselt vandaan. Hoeveel kilometer is de verwoestingsstraal van een tactische kernbom? Ik vraag het me maar af.
  Misschien is het goed dat onze hersens veel vergeten, maar wij mogen niet vergeten dat er nog geen plan B is. Ik zou de astronomen met hun Webb-ruimtetelescoop nog wat subsidies en zoektijd geven om een tweede aarde te vinden, liefst vlakbij en dus te bereiken binnen een gemiddeld mensenleven. Want het leven op Aarde begint op een Apocalyps te lijken. Met de hulp van robots worden we langzaam zombies. En als zombies kunnen we maar twintig dagen overleven, of we moeten de breinen van levende mensen uitzuigen. Zo blijven er in die zombiewereld minder en minder zombies over omdat er uiteindelijk geen frisse koppen meer zijn. Maar in onze wereld waart een virus rond dat via onze smartphones onze hersenen spoelt, waardoor we apathisch worden. Velen worden oppervlakkig, anderen springen in de bres maar veroorzaken extra onrust. Terwijl de ene zich achter onverschilligheid schuilt zal de andere onverdraagzaamheid etaleren. Hoe meer mensen besmet raken, hoe meer ze anderen zullen besmetten, tot iedereen besmet is. En dan is er geen weg meer terug uit deze hersenmist.

2021

Wanneer de tijd de ruimte inhaalt

Mijn vriendin stelde laatst voor om nog eens met de motorhome eropuit te trekken, ondanks de stijgende coronabesmettingen, ziekenhuisopnames en sterfgevallen in België. Drie dagen later reden we richting Nederland, al was daar de situatie rond Covid-19 niet veel beter. Dichtbij de Duitse grens en een twintigtal kilometers boven Venlo liggen de kasteeltuinen van Arcen. In 2019 hadden we de plek helemaal te gek gevonden, en het beloofde weer een leuke dag te worden. Op een bankje aan de klaterende fonteinen, terwijl we onze Luikse chocoladewafels soldaat maakten, herinnerden we ons ineens dat we dag op dag 16 jaar eerder elkaar voor het eerst hadden gekust. Al vijftien jaar had ik op die memorabele dag een gedichtje aan mijn liefste voorgedragen, maar nu was ik dat godverdikkeme vergeten. Het is het beste bewijs dat mijn geheugen achteruitgaat.
  Ik schrijf alles op, want anders vergeet ik veel. Het aantal post-its op mijn bureau is niet te tellen. Ook mijn smartphone puilt uit van notities, en als het ding zich op een rond uur laat horen, begrijp ik dat niemand anders dan ikzelf een bericht heeft gestuurd om me aan iets te helpen denken. Mijn zintuigen geven me niet genoeg informatie meer en dus gaan dingen helemaal fout. Niet alleen mijn hersenen takelen af, ook mijn gestel is zo stijf als dat van een oude knar van negentig. De entropie van mijn systeem kan ik niet meer als maatstaf beschouwen voor de geordendheid ervan.
  Wanorde is troef in mijn brein, gelukkig bestaat die wel nog in de nabije ruimte. Jaar na jaar zwiert de aarde zich rond de zon terwijl haar steekvlammen zelfs in onze contreien het noorderlicht doet oplichten. Bij de draaiing van de aarde rond haar eigen as wil ik als nerd ook wel even stilstaan. Een stilstaande persoon op de evenaar cirkelt tegen 1670 km per uur in het rond zonder duizelig te worden. Hij kolkt letterlijk door de ruimte en bevindt zich nooit op dezelfde plaats. België ligt op een breedtegraad waar de snelheid iets lager ligt, dat is nog altijd een goeie 1050 km per uur. Stel het je eens voor: stilzittend op mijn bankje in de tuin race ik tegen 292 meter per seconde door de ruimtetijd van Einstein.
  Ik voel me thuis op de aarde, maar wellicht zal ik ooit op zoek moeten gaan naar een nieuwe planeet want ik verbrand fossielen met kilo’s en liters. Mijn CO2 warmt de aarde op omdat er niet genoeg bossen zijn om het goedje weer op te happen. Weersystemen raken in de war. Het regent te veel, te lang. Het gras verdort tijdens opeenvolgende hittegolven, gletsjers smelten en de waterspiegels van zeeën stijgen. Ik weet dat ik iets moet doen maar het duurt wel even eer alle neuzen in dezelfde richting wijzen. Was ik nog jong, ik zou mee aan de alarmbel trekken. Maar ik weet bijna zeker dat het te laat is, want ik zie hoe mensen zich laten gaan, in criminaliteit, verdovingsmiddelen en seks. Op de koop toe worden virussen wakker, alsof ze weten dat mensen zich gemakkelijk kunnen verplaatsen en gegarandeerd elke vakantieplek bereiken die ze bedenken.

Voor een mens op aarde die geen liefde ervaart
is het leven een nutteloos tijdverdrijf

Mensen krioelen, ze wriemelen als mieren over elkaar. Iedereen heeft zijn mening klaar, maar de sociale media bederven de privacy die ik rechtmatig dacht te bezitten en die ik langzaamaan moet afstaan. Honderden camera’s houden me in de stad in de gaten, het is zaak om op het rechte pad te blijven. Toch ben ik van mening dat ik veel mag als niemand het ziet. Natuurlijk houd ik in mijn achterhoofd de ongeschreven regels bij over hoe ik me hoor te gedragen, en ik blijf de achterliggende idealen volgen die ik als persoon en in groep belangrijk vind. Pas op, ik ben geen volger, maar orde en structuur helpt iedereen vooruit.
  Hardlopers die mijn pad kruisen hebben minder tijd over om door de ruimte te bewegen, hun snelheid door de tijd is dus langzamer. Miniem weliswaar, maar mochten zij de lichtsnelheid kunnen benaderen, dan zou er wel degelijk een waarneembaar effect zijn. Voor mijn geestesoog zie ik hoe de proteïnen in mijn lichaam supersnel te werk gaan om alles gedaan te krijgen wat mijn hersenen me inspreken. Zoals ik het kleine zie, als ingewikkelde moleculen, geladen atomen en wippende elektronen, zo zie ik ook het grote. Het heelal is een immens levend lichaam, weliswaar met heel veel donkere materie maar ook met genoeg donkere energie om de deeltjesmachine aan de gang en in evenwicht te houden. Maar ook de entropie van het heelal verbreekt de orde, en chaos zal na HEUL VEUL tijd weer de bovenhand krijgen. Dan zal alle materie oplossen en rest er enkel nog een bad gevuld met fotonen. Maak je ondertussen maar druk om alles, en om wat je nog toekomt.

2020

Kuddemensen

Martin Wings heeft nog een nachtkastjesboek geschreven: Koffie valt vaak verkeerd. Ik heb het op de kop kunnen tikken voor 5 euro, een koopje. Je kunt de verhaaltjes lezen terwijl je koffiedrinkt, ook in bad voordat je je wast, overal. Hij heeft het over de ijverige mensen die de stoep ruimen terwijl het nog sneeuwt. Niets is zo gevaarlijk als schoongeveegde stoepen, er blijven altijd enkele plekjes ijs achter, waardoor je uitgerekend daar een lelijke val kunt maken. Op de koop toe moet hij almaar in wachtzalen wachten. Maar bestond het leven niet voor een belangrijk deel uit wachten? Dat begon al na de geboorte, negen maanden wachten. Nu en dan gaat hij naar een wielerkoers, bijvoorbeeld het Nederlands kampioenschap wielrennen voor profs. U weet natuurlijk al lang wie gewonnen heeft, neen? Koos Moerenhout. Wat bedoelt Wings? Who the fuck is Koos Moerenhout? Een knecht die zich opoffert opdat zijn baas het grote geld kan binnenrijven?
  Wings is ook niet te spreken over mensen die zich om allerlei vergezochte redenen groeperen. Groepen oude mensen bij elkaar is vreselijk, groepen jongeren ook, iedere groep mensen is eng, of het nu postzegelverzamelaars of wijnkenners zijn. Hij observeert en staat paf van wat mensen hem allemaal vertellen zonder dat hij dat vraagt. Maar hij kent het klappen van de zweep. Ondertussen wisselden we wat prietpraat uit, hij wat koetjes, ik wat kalfjes. Alleen jammer dat hij het verouderingsproces niet kan stoppen. Terwijl ik nu even met haar praatte, over ouderdom en de daarmee gepaard gaande sukkeligheid. Het klinkt soms hard, maar Wings moet het de lezer zeggen. Wilt u iets voor het milieu doen? Begin dan maar alvast eens met u niet meer voort te planten en consumeer eens wat minder.
  Iedereen is ervan overtuigd dat de moderne mens zich moet aanpassen aan de veranderende wereld. Maar Wings weet het beter. De wereld lijkt veranderd, maar dat is niet zo, mensen veranderen niet. Het lijkt wel alsof hij sommige mensen geen lang leven gunt wanneer hij het over de meisjes in de kelderbar van een oud Frans hotel heeft. De kelderbar mag niet meer gebruikt worden in verband met veiligheid en andere flauwekulregeltjes, de zuchtende meisjes zijn oud geworden, de meeste rokers leven nog. Hij durft de lezer zelfs voor gek uit te maken. U denkt, dat u met uw spaarlampen uw energienota omlaag brengt. Ja hoor, maar wel bubbelbaden installeren, airco’s laten aanleggen, grootbeeld televisies kopen en over de hele wereld vliegen. U ziet ze vliegen!

En toen kwam een olifant met een lange snuit
en die blies het mooie sprookje uit

In het verhaal over de automobilist die spontaan stopt om hem, samen met zijn hondje, de weg over te laten steken, daarin herken ik goed de wrevel die Wings geregeld ervaart. Als voetganger heb ik al de tijd van de wereld om even te wachten tot er een gelegenheid is. Maar nee, de automobilist vormt liever een obstakel voor achteropkomend verkeer, met een heuse file als gevolg. En de Heer, die is volgens Wings voor niks goed. Sinds wanneer is God mannelijk? Ik zie regelmatig goddelijke vrouwen. En mensen die bij hem op visite komen? Het zijn gewoon mensen die niets beters te doen hebben en zich rot vervelen. Wings doet alsof de maanlandingen nep waren om zijn taalgrapje beter uit te laten komen. Als u denkt dat de Amerikanen op de maan geweest zijn, dan gelooft u zeker ook wel dat ik straks even naar de maan loop.
  Waarom Wings naar wielerwedstrijden gaat kijken is mij een raadsel. Misschien om mensen te observeren bij hun bezigheden. Dat lukt hem goed tijdens de Waalse pijl in Huy. Een Belg met zo’n grote Vlaamse vlag. Zijn hersens waren niet meegegroeid met zijn lichaam. En de man die op een terras begint te vertellen over zijn vrouw in Paraguay, die krijgt er ook van langs. Maar wat weten wij eigenlijk van een land als Paraguay? De man zag er niet naar uit, dat hij wist wat een totalitaire staat is en om hem dat te gaan uitleggen, daar was het net iets te mooi weer voor. Bij een doodeenvoudige foto van een man naast zijn auto met een ondertiteling van zijn lieftallige vrouw doet Wings het weer. Wat moet het toch heerlijk zijn, als je trots bent op je auto, als je niet gepijnigd wordt door zorgen, gedachten, of hoe het verder moet met jezelf en de wereld.
  Hij zegt het zelf heel goed. Nou nou nou, alweer geen vrolijk stukje. Wings hekelt de maniertjes van sommige mensen, hoe menselijk ze ook willen zijn, ze blijven eng. Gelijkgezinden blijven elkaar hardnekkig opzoeken. Waarom in godsnaam? Ik vermoed dat Wings geen sociaal man was, maar de anderen dwongen hem ertoe. Ik probeer sociaal te zijn, maar dat lukt me helemaal niet. Ik voel me niet lekker in groepen van meer dan vier mensen. Net zoals Wings heb ik ook zoiets van: dat zijn mensen en daar hoor ik bij, maar liever niet als ik zie wat ze allemaal uitspoken. Om elkaar niet in het harnas te jagen spreken we elkaar naar de mond. Als mijn moeder belt doe ik dat ook, alleen maar om te vermijden dat ik tegen haar uitvlieg over haar burgerlijkheid. Mijn vriendin zei het laatst nog na een telefoontje met haar no-nonsensepetekind. Wat zijn we toch allemaal komedianten.

2019

Hut aan de zee

Meteoroïden zijn brokstukken die door de ruimte schieten. Vallen ze door de dampkring, dan noemen we ze meteoren. Branden ze niet helemaal op en valt een deel op de aarde neer, dan heten ze meteorieten. In de jaren 1990, op vakantie in Canet bij Perpignan, heb ik dikwijls meteoren kunnen waarnemen vanaf het platte dak van het vakantiehuis, gehuurd door een oom van me, liggend op matrassen die we van onze bedden hadden gehaald en waar we ook ’s nachts sliepen omdat het in de slaapkamers te warm was. De oom is nu dood, mijn nichten hebben hun eigen families en enkel weemoed en nostalgie maken me af en toe nog week. Bovendien zijn de meeste wensen uitgekomen.
  Het is alsof ik alles gehad heb. Het is nu wachten op Godot. Ik kijk ondertussen uit naar het moment waarop ik op pensioen kan en mag gaan. Je zou dat moment kunnen zien als een wenteling, een omkering, een kentering van het getij, maar ik noem het de kanteling. Misschien val ik in een zwart gat, wie weet, maar ik ga toch de schijn hooghouden en mijn leven leiden alsof er nooit een einde aan zal komen. Hoewel ik meer en meer mensen tegenkom die er genoeg van hebben. In dat verband heb ik een grappige situatie meegemaakt met mijn moeder.
  Het liefst laat ze haar auto in de garage staan vanwege de te dure benzine. Ze doet zo veel mogelijk per fiets omdat ze dat nog altijd beter kan dan wandelen met een geopereerde linkerknie en reumavoeten. Moet ze wat verder gaan, dan neemt ze de bus of de trein. Als ze het station van Hasselt aandoet wil ze mij toch even zien voor ze verder doorreist naar huis. Daar spreken we af en praten wat bij over de geneugten en misnoegens in de familie. Zo vertelde ze over iemand die al een aantal bijna-doodervaringen achter de rug had en vond dat het de volgende keer maar eens gedaan moest zijn. Mijn moeder gebruikte het woord in de juiste context maar mijn gehoororganen vingen het niet zo goed op.

Prehistorisch Bretagne,
maar ook meteorologisch zeer actief

Nu moet je weten dat mijn moeder en ik dialect spreken. En wat zij zei klonk als: Hut aanne ziej. Ik verstond: hut aan de zee. Ik zat er even mee verveeld want ik kon onmogelijk uit het gezegde afleiden wat ze bedoelde. Om er zeker van te zijn vroeg ik haar om de zin te herhalen en toen begreep ik eindelijk wat ze wilde zeggen. Het was geen zin maar een woord: euthanasie. Het was lang geleden dat ik samen met mijn moeder zo heb zitten lachen op een bankje in het busstation van Hasselt. Maar euthanasie is meestal voor oudere, zieke mensen. Voor jongeren, en daarmee bedoel ik zo oud als ik of jonger, is er nog een andere uitweg.
  Op vakantie in Bretagne, onderweg van Telgruc-sur-mer naar Tar ar Groaz, over de R34 die een deel van het Parc d’Armorique in de Bretoense streek Finistère omtrekt, zagen mijn vriendin en ik oneindig veel mooie uitzichten die het verdienden op foto vereeuwigd te worden. We kiekten erop los, schoten plaatje na plaatje, maakten panorama’s à volonté. Onze toestellen lieten voortdurend hun kunstmatige geklik horen.
  Omdat we beiden last hebben van een evenwichtsstoornis baarden de afgronden ons zorgen. Mochten er geen doornstruiken tussen ons en de ravijnen hebben gestaan, we zouden er zeer zeker niet overheen zijn gegaan. Langs mijn neus weg zei ik echter dat, als we genoeg van het leven hadden, we daar wel de dood konden vinden door naar beneden te duikelen. Ik durf dat te zeggen, alleen jammer dat mensen die er niets over zeggen, het doen.

2018

Bloed kruipt waar het niet kan gaan

Als je bedenkt dat de sublieme opstelling van een inventieve toneelregisseur zo snel in duigen kan vallen, dan is er natuurlijk reden tot paniek. Als je ziet hoe alles bestaat in bollen: aarden bollen, bollen die licht uitschijnen, bollen die je zelfs niet kunt zien, zo zwart, bollen die flikkeren, atomaire bolletjes. Als je weet dat die bollen allemaal draaien, rond hun as, of rond elkaar, en als ik je zeg dat ze ook nog allemaal van elkaar wegvliegen of elkaar aantrekken, dan heb je een goed idee van hoe miniem die verandering van temperatuur op onze eigen bol wel is ten opzichte van het geheel: het heelal. Daarom zal ik je eens wat vertellen: ik ga eens wat voorspellen.
  Iedereen ziet met zijn eigen ogen de wereld rondom hem. Natuurlijk worden we beïnvloed door de mening van anderen, maar in sommige dingen moeten we erop vertrouwen dat we de juiste informatie hebben gekregen of die zelf hebben vergaard. En dan gebruiken we vervolgens al die informatie om onze eigen mening te vormen. De ene mens zal dat beter dan de andere doen omdat de toneelregisseur zo goed was elk brein uniek te maken. Gedegenheid, zal hij gedacht hebben, geen bandwerk.
  Mocht de toneelregisseur ons wat meer op elkaar hebben doen lijken, dan waren er wellicht niet zoveel problemen in de wereld. Misschien zouden we als robots beter overeenkomen, vergelijk het met onze auto's die enkel door de kleur van het chassis en de binnenbekleding verschillen. Hmm, dat klopt niet, want de verschillende motortypes maken van die auto's toch weer verschillende entiteiten. Conclusie: geen enkele mens kan hetzelfde zijn als een andere, zelfs niet identieke tweelingen. Ieders lijf, maar ook diens brein, is anders omdat de kleinste bouwstenen van het leven altijd zin hebben om een elektron te krijgen of af te geven. Maar laat ik terugkomen op de hevige drang om een voorspelling te doen. Laat ik als toneelregisseur in spe eens een rooskleurig beeld scheppen van de toekomst van de aarde.

Naastenliefde doet de woede bekoelen

Journalisten gaan op onderzoek uit en vertellen hun relaas zodanig dat mensen meer kranten of tijdschriften gaan kopen, net zoals tv-makers programma's uitzenden om meer kijkers te trekken, hoe ongeloofwaardig de monteurs hun verhaal ook in elkaar hebben gezet. Op den duur kunnen we enkel nog geloven wat het nieuwsanker vertelt of afleest van zijn autocue. Bijbehorende camerabeelden maken een onderwerp misschien wat aannemelijker, maar je mag ervan uit gaan dat elk verhaal ook een tegenverhaal heeft, het verhaal van een getuige die het vanuit een ander gezichtspunt heeft gezien, zich baserend op zijn labiele geheugen waardoor hij onwetend anderen met zich meesleurt in de kolk der quasi-waarheden. En waarom ze niet doodgewoon leugens noemen?
  Waarheid of niet, wat we ook zeggen, we doen iets anders omdat we niet alleen zijn op de aarde. We zijn met velen. Compromissen moeten gesloten worden opdat meningsverschillen niet in honderdjarige oorlogen zouden uitmonden. We krijgen het respectievelijk honderd en meer dan zeventig jaar al voorgeschoteld in allerlei documentaires over wereldoorlog 1 en 2. Laatst kwam ik te weten – ook weer een mening die me werd opgedrongen maar die ik toelaat dat effect op mij te hebben – dat het teleurgestelde Duitse volk een tweede oorlog wilde omdat ze het moeilijk hadden met hun nederlaag in de eerste. Ik ben misschien de laatste die tot dat begrip is gekomen, maar dan ben ik toch blij dat het überhaupt tot me doorgedrongen is. Of het waar is, is weer een andere zaak.
  En dan kom ik ten slotte toe aan mijn gedurfde voorspelling. Die houdt helemaal niet in dat we onze ondergang tegemoet gaan door ons klimaat in de war te brengen, maar dat wij onze toekomst zullen dromen en ons daarnaartoe zullen werken zoals de oermens zich allerlei manieren heeft eigengemaakt zonder ooit het uiteindelijke resultaat, de inventieve moderne mens, voor ogen gehad te hebben. Je kunt nu wel zeggen dat we allerlei vreselijke uitvindingen hebben gedaan die het einde van onze beschaving zullen bewerkstelligen, maar zo ver zullen we het nooit laten komen. Ik weet het zeker. We slaan ons door alles heen en zullen dat altijd blijven doen. Ook al laten we gemakkelijk het slechte in ons naar boven komen, wij zijn zeker van onze goede inborst.

2017

Luisteren, kijken en praten

Aanleiding tot dit schrijven is het hiernavolgende, optische fenomeen waarvan ik zelf de eerste getuige was. Ik keek tv. In een onbewaakt moment constateerde ik dat het tv-beeld flikkerde. In de veronderstelling dat de digicorder weer eens kuren had, wachtte ik tot het beeld zich herstelde. Dat deed het niet. Ik keek weg van het scherm en het kleurige geflikker in de vorm van een c ging mee. Toen ik mijn ogen sloot, was het er nog. Het zweet brak me uit. De c vergrootte, tot ze twintig minuten later achter mijn ogen verdween. Opluchting alom. Mijn vriendin gaf als mogelijke oorzaak het neveneffect aan van het spelletje dat ik even tevoren op mijn smartphone had gespeeld. Maar dat geloofde ik niet. De oogarts plakte er een naam op: oftalmologische migraine.
  Ik zag dus iets wat er niet was. Mijn hersenen schotelden me een beeld voor dat niet echt was. En dat was de eerste keer van mijn leven. Ondertussen ben ik 57 geworden en moet ik geloven dat andere mensen dingen zien die ik niet kan zien en die er dus voor mij ook niet zijn. Hetzelfde geldt voor geluiden. Mensen horen niet alleen akelige geluiden, ze horen ook stemmen. Stemmen die hen misleiden, maar ook sturen. Met alle gevolgen van dien.
  Ik heb nog nooit stemmen gehoord. Ik heb nog nooit buitenaardse verschijningen, religieus of niet, ervaren. Maar ze zijn er wel. Ze overvallen ons en we reageren ernaar. Mensen raken in paniek, of ze blijven rustig. Aan de ene kant is het goed dat we zo verschillend zijn, want door grote breinen boekt de mens vooruitgang. En zoals altijd zullen we innovaties zowel positief als negatief aanwenden. Aan de andere kant lijkt het me gemakkelijker als we op elkaar zouden lijken omdat we elkaar dan ook beter zouden begrijpen.
  Maar de genen gaan waar ze niet kunnen lopen. Ze bestaan, ook al zien we ze niet. Zo zijn we in staat oude misdaden op te lossen door het DNA van verdachten te screenen. Ik ben er zeker van dat de technische recherche met de hulp van alle alerte Belgen de bende van Nijvel na meer dan 32 jaar zal oprollen. Rechters zullen de daders veroordelen en boontje zal om zijn loontje komen. Want gruwel is enkel voor dieren weggelegd.

Janken is niet voldoende, brul naar de maan!

Het zit achter de ogen en tussen de oren. Dat is zeker. Het brein maakt ons soms blaasjes wijs. Niet altijd, want het maakt ons ook het slimste, levende wezen op aarde. Als we nu nog leren praten op momenten dat zwijgen discussies lamlegt, dan zal de mens naar een hogere klasse evolueren, dan zullen we gegarandeerd moderne oplossingen voor oud zeer vinden.
  Als er iets is wat ik zou kunnen doen om mijn steentje bij te dragen, dan is dat door mijn lezers over te halen het onrecht uit de wereld te helpen. Sta open voor het goede, maar ontleed ook het kwade. Hoor je medemensen uit, luister naar de stem van het collectieve geheugen. Communicatie zal volkeren bij elkaar brengen, hoe verschillend hun breinen ook werken of hoe vreemd ze zichzelf ook geprogrammeerd hebben. Het verstand zal zegevieren. Als we tenminste net voldoende emotie toelaten om de ruwheid van het bestaan af te vlakken.

2016

Het internet der dingen is aan diggelen

De pers spreekt van DDoS'en die het begin van het einde van het internet inluiden. Wat is een DDoS? Distributed Denial of Service. Hoewel een slimmerik al in 1974 voor het eerst op een vergelijkbare manier een Amerikaanse school heeft aangevallen, is het toch een verschijnsel van de eenentwintigste eeuw.
  In oktober 2016 spanden een heleboel geïnfecteerde computers samen om een botnet te vormen die de website van het bedrijf Dyn – dat andere bedrijven met hun management helpt – zou doen crashen. Voor het eerst gebeurde dat met behulp van een leger beveiligingscamera's, thermostaten en babyfoons. Randapparatuur dat verbonden is met het internet stijgt gestaag en hun software zit vol gaten waardoor het voor hackers kinderspel is om ze tot echte surfers om te toveren. Het doelwit crashte en dat had veel effect omdat het een hosting site is, een thuis voor vele andere websites.
  Het tijdelijk uitschakelen van een bedrijf dat belangrijke websites host, die dagelijks een massa transacties verrichten, kan de economie ergens in de wereld enigszins in de war brengen. Maar het internet volledig lamleggen lijkt me onmogelijk vanwege zijn wereldwijde vertakkingen. En hostingsites zullen hun servers verspreiden over meerdere landen. Dat betekent dat ze de bewegingen van hun bezoekers minder goed kunnen volgen, maar het geeft potentiële hackers weer wat speelruimte.
  Het bedrijf dat mijn boekensite host, krijgt ook te maken met hackers en daarom gaat de deur al dicht wanneer ik me bij de eerste poging vergis met het ingeven van mijn paswoord. Maandelijks pas ik mijn boekensite aan en voeg wat commentaar toe zodat lezers weten wat ik zoal doe. Ik ben vooral bezig in mijn hoofd. Mijn vriendin vindt dat soms heel aantrekkelijk, maar andere keren wil ze me een schop onder mijn kont geven in de hoop dat ik weer hard op de grond terechtkom.

De wereld hangt aan een zijden draadje

Mijn boeken verkopen niet, dat geef ik toe. Waarom doe ik het nog als ik er geen cent rijker van word? Ik probeer het vooral te doen zonder reclame. Mijn site is voor mensen die er toevallig verzeilen, verrast beginnen te lezen en even willen verpozen bij mijn breingymnastiek en mijn buitenaardse sympathieën. Ik ben analytisch van geest als het gaat over hoe iets in elkaar zit, maar in het dagelijkse leven ben ik een warhoofd. Zij zal dat beamen. Dat ik ben, dat ligt veel meer aan wat ik denk dan aan wat ik doe. Ik doe niet veel en ook dat zal ze graag bevestigen.
  Toch doe ik het grootste deel van het huishouden en krijg alleen hulp van de stofzuiger en de afwasmachine. Haar elektrische vriendjes zijn de wasmachine en de droogkast. Onze computers zijn beveiligd en hackers zullen in ons huis geen slimme toestellen aantreffen om deel te nemen aan een botnet. Domotica lijkt me geweldig, maar als slimme apparaten de kuren van een doodgewone desktopcomputer krijgen, hoeft het voor mij niet meer. Het enige toestel dat ons ooit nog parten kan gaan spelen is de wekker in onze slaapkamer die het uur van een atoomklok via een satellietverbinding krijgt doorgezonden. Stel je voor dat hackers via paraboolschotels satellieten opnieuw programmeren tot ruimtelijk schroot dat ergens op aarde willekeurige schade berokkent door gewoon uit de lucht te vallen.
  Raar voel ik me niet, maar ik weet wel dat ik een gekke kijk op de wereld heb. Weirdo's zullen aandachtiger zijn voor de hersenkronkels van mijn broer, maar ik ben er zeker van dat we een publiek hebben dat voor ons zal applaudisseren, ooit. Zin in een experiment? Als je deze tekst hebt doorworsteld, geef dan een levensteken door een boek te bestellen. Dan weet ik dat ik dit niet voor niets doe. Anders zal ik de volgende keer moeten meedelen dat ik mijn website opdoek. Alleen samen kunnen we de volgende DDoS-aanval overleven.

2015

Het mijn en dijn

Ik zou het kunnen hebben over de weergod die doet wat hij wil, die handenwrijvend, zich verkneukelend dus, probeert de voorspelling van de weerman niet uit te laten komen, hem te dwarsbomen. Ik gun hem dat plezier, maar voor een mens zoals ik is het leven draaglijker als de zon schijnt, want dan brengt de natuur kleur in de zaak, dan word ik blij van de schakeringen van groen, geel en blauw. Want ik heb genoeg van betongrijs in het halfduister. In oktober wilde het wolkendek maar niet boven onze hoofden naar andere oorden wegdrijven. En november zal ons gegarandeerd doen snakken naar wat verloren geschoten lichtstralen.
  Ik zou het kunnen hebben over de Syrische vluchtelingen die Europa overstelpen, maar daar is al genoeg commotie rond. Mijn grote hoop is dat heel veel vredelievenden zich inzetten om die mensen op te vangen en ze een nieuwe levensstart te geven. Alleen jammer dat de armen van Syrië met de dood voor ogen gevangen blijven zitten in hun eigen land.
  Ik zou het over Allerzielen en Allerheiligen kunnen hebben, maar Pietje de dood waart overal rond als een townloze clown. De dood loopt als een schaduw met me mee en wacht het beste moment af om het levenskoord boven mijn hoofd met zijn grote schaar door te knippen. Het enige wat ik kan doen is minder eten en met lichte tred het pad volgen, waarbij ik me bij elke volgende stap afvraag waar die me naartoe kan lijden, eh leiden. Vandaar dat ik me liever voordoe als een speelse pipo.
  Over misverstanden en meningsverschillen hoef ik het niet te hebben, want die zijn er altijd. Toch lijkt het me logisch dat, ondanks onze verschillende inzichten en meningen, we langzaam naar de ultieme aardbewoners zullen evolueren, mensen die voldoende eten hebben, een huis bezitten en vrije tijd overhouden na hun afwisselende werk om zich te ontplooien tot wezens die individueel artistiek en inventief kunnen zijn en in groep begripvol en tolerant met hun medemensen omgaan.

De dove klokkenluider van onze lieve vrouw, in Lier

Van medemens gesproken, zou het niet beter zijn dat ik het over mijn trouwe huisgenote en ik heb? Tien jaar geleden gaf ik haar mijn eerste kus door 80% naar haar toe te neigen. Ons pad is sindsdien niet pijlrecht, zonder hindernissen en vlekkeloos, maar kronkelt over heuvels en door dalen voorzien van adembenemende vergezichten met links en rechts bossen geschilderd met een palet van herfstkleuren. Wij hebben iets dat we elk koppel toewensen: een dieper gevoel dat op respect lijkt en de indruk geeft dat de ene de andere beter kent dan zichzelf. Onze liefde houdt ons recht. Echt.
  Waar ik het uiteindelijk wel over wil hebben is de oeverloze pogingen van mensen om zich uniek te voelen door over een behendigheid te beschikken die anderen ontberen, iets te bouwen wat anderen niet kunnen bouwen, iets te durven wat anderen niet durven, kortom het komt erop neer records te breken. Uiteindelijk zal het recordboek zo zwaar zijn dat je beter de virtuele versie van het internet downloadt.
  Ik wilde het ook hebben over de leuke dingen van het leven, maar dat zijn er zo veel als je er even bij stilstaat. Veel mensen lijken echter meer interesse te hebben voor foute boel en reageren er clichématig op, terwijl zij niet de nodige diepgang aan de dag kunnen leggen om de complexiteit van het wereldgebeuren te overzien. Ik kan dat ook niet. Ik voel me te klein om oplossingen voor grote problemen aan te kunnen bieden. Ik hoop dat ons collectieve geheugen ons helpt herinneren dat we bij onszelf moeten beginnen om uiteindelijk toe te komen tot de stichting van de verenigde naties van Aarde, met niets dan mensen die geluk boven gewin stellen.

2014

Honden Trouw

De hond is het dier dat de mens het eerst heeft kunnen domesticeren, zo'n 10.000 tot 30.000 jaar geleden. Honden vind je over heel de wereld, in alle maten en kleuren. De hond stamt niet van de coyote af, ook niet van de dingo of de wilde hond, nee, zijn voorouder is bijna zeker de grijze wolf. Na de laatste ijstijd had de vroege mens er genoeg van zich voortdurend te verplaatsen en dus vestigde hij zich als boer. Sommige wolven durfden zijn nederzettingen te naderen om van het afval te eten. En de boer zag in dat ze zijn vee konden beschermen. Wellicht zijn de nakomelingen van die wolven geselecteerd op gehoorzaamheid en zin voor hiërarchie. Sindsdien zijn mens en hond onafscheidelijk. De laatste 200 jaar zijn heel wat varianten gefokt en dat heeft geleid tot de grote verscheidenheid aan rassen van vandaag.
  In de schemering kan een hond beter zien dan een mens. Hij ziet dan in grijstinten, maar als er genoeg licht is ziet hij wel degelijk kleuren, alleen heeft hij moeite om rode dingen te onderscheiden. Horen doet hij veel beter dan de mens, ook al hangen zijn oren, maar met gespitste oren kan hij zelfs de richting waaruit het geluid komt lokaliseren. Ik moet verdorie als een hardhorige mijn oorschelpen vergroten door mijn handen erachter te houden. Aan de neus van de hond kan ik ook niet tippen. Zijn reukzin is 1.000.000 keer beter. Bovendien ruikt hij in stereo, dat wil zeggen dat hij kan ruiken of de geur van links of rechts komt. Zijn reukhersenen zijn dan ook tien keer groter dan die van mij. Met vier snijtanden en zes extra kiezen meer, kan hij veel beter van zich afbijten dan ik.
  De waakhond die aan de ketting op een erf lag, is niet meer van deze tijd. De mens legt zijn hond in de watten. Hij krijgt een plaatsje in het huis, of in een kraaknet hondenhok. Maar dat wil nog niet zeggen dat alle mensen harmonisch met hun huisdier kunnen samenleven. Cesar Millan, de hondenfluisteraar, kent als de beste de taal van de honden. Honden zien volgens hem enkel onze uitstraling. Als de energie van het baasje niet toereikend is, gedragen ze zich niet meer als een normale hond. Met de kracht van het roedel grijpt Cesar terug naar de natuur en de wolf erin, en zo rehabiliteert hij allerlei honden met problemen. En de baasjes raadt hij aan zich te gedragen als de leader of the pack.

Stairway to Hell

Maar wat doe je als je liefste viervoeter ziek is? Dan laat je hem verzorgen door een hondendokter. Voor een fikse vergoeding levert hij goed werk. Waar de hond vroeger al snel uit zijn lijden werd verlost, redt de dokter nu menig hondenleven operatief. De mens laat zijn hond niet meer aan zijn lot over, want meestal is hij een beminde levensgezel. Floor, de kortharige Jack-Russell van de schoonouders, is 7 en een heel aanhankelijke hond. Omdat het teefje weinig beweging heeft ga ik wekelijks een eindje met haar wandelen. Ze is braaf maar ze durft zich wel te meten met veel grotere honden. Dan laat ze van zich horen door te blaffen en te grommen.
  Het blaffen is iets wat de oerhond zich heeft aangeleerd, want de wolf huilt en gromt alleen maar. Ik communiceer met Floor op mijn eigen manier, maar zij verstaat enkel aa, ee, iii, oo, oe of uu. Floor komt van een asiel en haar vorige eigenaars zijn vergeten haar de noodzakelijke basisbevelen aan te leren. Ze reageert nauwelijks op zit, af kent ze ook niet, op blijf reageert ze wel eens, maar met hier heb ik nog het meeste succes. Ik hoef niet naar een poot te vragen, want als ze mijn uitgestoken hand nog maar ziet, gaat ze op haar rug liggen. Ze laat zich graag aaien, iets wat ze van de oerhond heeft geërfd. We begrijpen elkaars lichaamstaal des te beter.
  Enkele weken geleden kreeg Floor een dikke buik. We dachten dat ze zwanger was, maar de diarree wees op minder leuke ziektes. Drie dokterbezoeken en pilletjes brachten geen soelaas. Floor kreeg zelfs dikke pootjes. Verandering van dierendokter bracht een hartfalen aan het licht, waardoor haar hondenlijf vol water was komen te zitten, vandaar de zwellingen. Floor moest enkele dagen in het dierenziekenhuis blijven om weer op krachten te komen met behulp van een infuus. Als ze ooit van ons heengaat, begraven we haar op een heus kerkhof voor huisdieren. Op haar eeuwige jachtterrein zal ze achter vogels kunnen jagen en andere honden pesten door sneller te lopen dan zij. Tot mijn tijd komt, geef mij maar een hondenleven. Dat is nog niet zo hondengek.

2013

Tussen licht en donker

Eerst dacht ik november in te luiden zonder woorden, met enkel een opzienbarende foto van de ruimte buiten ons sterrenstelsel, waar het niets heerst. Maar ik heb me op tijd bedacht, want de ruimte lijkt alleen maar leeg en donker.
  De evolutie van de ééncelligen heeft de mens voortgebracht. Ik ben een mens en ik begrijp nauwelijks hoe dat mogelijk was. Maar de knappe koppen onder ons zijn zo nieuwsgierig en inventief dat ze kunnen achterhalen hoe wij werken; niet wat onze bezigheden zijn, maar hoe wij kunnen leven op deze planeet in het zonnestelsel. Dokters en chirurgen hebben uitgevist hoe ons lichaam werkt. Iets minder goed slagen ze erin te achterhalen hoe ons brein functioneert, maar dat is slechts een kwestie van tijd. Maar hoe zit het universum in godsnaam in elkaar?
  Schrijvers van boeken, makers van tv-programma's en artikels op het internet verdedigen hun theorieën en het is aan ons om ze te geloven of te verwerpen. De bagage die ik meedraag sinds de wiskundelessen op de humaniora is onvoldoende groot om de berekeningen van de astrologen te verifiëren, maar ik ben zodanig geïnteresseerd dat ik het erop waag hen te geloven.
  De oerknal is ons beginpunt en alles vloeit eruit voort. Het heeft lang geduurd eer iedereen dat gegeven als waar aannam; iedereen is veel gezegd, want velen liggen er niet wakker van. Ik bleef ook wat sceptisch, maar ik begrijp nu dat er geen andere theorie aannemelijker is. Ik zie voor mijn geestesoog hoe sterrenstelsels uit gasnevels konden ontstaan, maar waarom ze geleidelijk platter werden, is voor mij nog niet helemaal duidelijk.
  Fritz Zwicky, een Zwitserse astronoom die als Bulgaar in 1898 geboren werd, begreep al in 1933 dat er zoiets als onzichtbare materie moet bestaan, want daarmee kon hij de hoge snelheden verklaren waarmee de sterrenstelsels door de ruimte scheuren. Gasnevels nemen 3,6 procent van het heelal voor hun rekening. De zichtbare ruimte neemt slechts 0,4 procent in beslag. Maar er is meer dan wat het oog kan zien. Bijna een kwart van het heelal kunnen we niet registreren met een optisch toestel en noemen we daarom donkere materie.

Herinnering aan pa, Mathieu Van Eygen †09/11/2011

Wat behelst dan het resterende driekwart van alles? Daarvoor moeten de wetenschappers terugvallen op een term die weinig aan de fantasie overlaat: donkere energie. Die zou bepalen hoe de ruimte uitdijt. Ze zou ook de klonters donkere materie in het gareel houden en de ruimte de structuur van een spons geven. Het is een revelatie voor mij, want ik had moeite met me de ruimte voor te stellen. Nu kan ik me er eindelijk een beeld van maken. Niet alleen zuig ik wetenschap op zoals een spons dat met water doet, ik leef ook nog eens in een immense spons. Rest de bollebozen uit te zoeken of het een ronde of rechthoekige spons is.
  Ik ben trots een mens te zijn. En ook weer niet. Als ik zie wat we technisch bewerkstelligd hebben wil ik van vreugde in de lucht springen. Als ik via tv of in de krant verneem dat onze vindingen zich tegen ons keren is het huilen met de pet op. Ik hoop in mindere mate bij te dragen tot de vorming van de mensheid. Wat ik schrijf heeft echter zo'n klein audiovisueel effect dat de sterkste ruimtetelescoop in de naburig gelegen Andromedanevel het niet kan vastleggen. Alles voor niets?

2012

Och arme zielen

November is de kille maand waarin we de wapenstilstand van 1918, de dynastie van België en de doden herdenken. Over Wereldoorlog 1 kan ik niets zinnigs vertellen, alleen ben ik blij dat hij een einde kende. Koningsdag interesseert me ook niet zo erg omdat koningen nooit echt veel te zeggen hebben. Waar ik meer wakker van lig is de aanbidding van de heiligen. Velen onder ons herdenken nog jaarlijks alle heiligen in de hemel op 1 november, en alle arme zielen onder de zon de dag erna. Feest dus en fijn voor arbeiders en bedienden, want je krijgt een dag of twee vakantie als je in de goede branche zit.
  1 november was zoals meestal koud en nat. Samen met de familie heb ik een wake bijgewoond en ben daarna in een optocht mét fanfare naar het kerkhof gewandeld, in de striemende regen. Ik hield mijn vriendin aan mijn arm, terwijl zij haar diepste wens uitte: dat ze thuis wilde zijn, in ons warme huisje, kijkend naar een of andere gewelddadige tv-serie, of doodgewoon Komen Eten.
  Pa is vorig jaar toevallig in de natte novembermaand gestorven, op 9 november. Hij was de eerste wiens grafzerk we bezochten. Ma weende zacht en heeft eindelijk vrede genomen met het feit dat ze zijn gezelschap nog een tijdje zal moeten ontberen. Aan zijn graf staand vraag ik me altijd af of hij er nog is en weet dat ik er ben. Soms denk ik dat hij knus in zijn zetel in zijn ondergronds huisje zit zoals de Hobbits er een hebben. Een andere keer kan ik het graf enkel zien als een duistere gevangeniscel, waar geen zuchtje wind waait maar waar af en toe het geluid van tegen elkaar kloppende beenderen weerklinkt.
  Ook de andere leden van mijn familie die op het kerkhof van Kinrooi liggen, heb ik gegroet op mijn manier: door stil te staan bij het jaar dat ze zijn overleden en op te merken hoe lang dat al geleden is. Ik bid nooit, ik doe zelfs geen schietgebedje, omdat er niets meer te redden valt voor de overledene. Mijn gebed is voor mezelf bedoeld, opdat ik het leven zo lang mogelijk mag rekken, want eeuwig in het hiernamaals ronddolen lijkt me niet zo plezierig. Ik vertoef liever in het niets, waar alleen gedachten leven, waar er geen gezever is en alles in het teken staat van de achtergrondruis die het heelal zo uniek maakt. Dat de mens in staat is zo ver te evolueren dat hij boven alles uitstijgt en zelfs dingen kan uitleggen zonder het fenomeen ooit te hebben waargenomen, dat is ongelooflijk geweldig. Petje af. Van God los, zingt Stijn Meuris niet voor niets.
  Mijn broer stelde na het bezoek aan het kerkhof voor om in de plaatselijke drankenhal koffie en taart te gaan eten. Ik volgde hem op de voet naar binnen en stond paf van het antieke interieur. Mijn vriendin daarentegen gaf aan dat ze zich terstond wilde omkeren om snel weg te kunnen lopen, vermoedelijk omdat zij de gasreuk veel beter rook dan wij. Toch ging ze gedwee mee.
  De uitbater hield zich bezig met het verzamelen van alles wat met drank te maken heeft: flessen, glazen, reclameborden voor drank, maar ook doodsberichten- en prentjes. Ineens zag ik het verband. De drankenhal diende als station op weg naar de dood, waar je kon nadenken over de reis en of die wel de moeite waard was zonder de wereldse dingen des levens.

De tuin, het hiernamaals van mijn pa

De koffie kwam uit een thermosfles, maar het was er gezellig. Toch leek het ons beter het tijdelijke nog niet voor het eeuwige te verwisselen, want verstikking is geen mooie dood, en daarom verlieten we na twee koppen koffie en twee stukken taart haastig de hal om elders het festijn voort te zetten.
  Op de vooravond van 11 november vierden we vroeger Sint-Martinus door de berg afvalhout in brand te steken die we maandenlang bij elkaar hadden gezocht, vervolgens sprongen we eromheen met op staken gespietste, uitgeholde bieten in de vorm van hoofden met daarin een brandende kaars. Nu zijn dat pompoenen omdat je ze gemakkelijker kunt uitsnijden.
  De flakkerende vlammen zorgden voor enge schaduwspelen, gegil en kreten waren alom te horen. Ik herinner me nog goed dat mijn lichaam door het vuur een hete en een kille kant had. De achtergrond van het feest, Martinus van Tours die zijn mantel deelt met een arme, liet me koud.
  Hier en daar zijn er nog wel dorpen waar ze het heiligenfeest op de oude manier vieren, maar ik vrees dat de kinderen van nu liever Halloween vieren, het van Amerika overgewaaide heiligenfeest. Weinigen zullen weten dat het oud-Engelse woord hallow heilige betekent en dat het feest dient om de kwade geesten te verjagen. 31 oktober was oudejaarsavond voor de Kelten.
  Als dat de kinderen niet kan bekoren, hebben ze nog altijd hun gsm's en spelconsoles. Zo gebruiken ze hun hersentjes om bij te houden wie ze moeten sms'en en wanneer, welk computerspel ze Online gaan spelen en met hoeveel, te twitteren zoals de vogeltjes in mei, en te chatten over onbenulligheden zoals hoe hun idool het klaargekregen heeft haar/zijn tand op een stuk chocolade kapot te bijten.
  Het kerkhof is meestal doods en dat is niet abnormaal voor een plek waar de doden verblijven, maar rond Allerheiligen geeft het kleurrijke bloemenpalet een aanblik die je doet wegdromen over sterven zonder lijden en een eeuwig leven erna. Maar geloof me, er is niets leuks aan de dood. Voor sommigen komt hij op kousenvoeten, anderen sleept hij oneindig lang mee om hun breekpunt te kunnen bepalen. Als ongelovige die door bezielde ouders katholiek opgevoed werd, ben ik er zeker van dat ik alleen dood terug kan gaan naar een nieuw gebeuren.

Terug naar boven